مقایسه اثر بیهوش‌‌کننده اسانس اسطوخدوس (Lavandula angustifolia) با اسانس گل میخک (Eugenia caryophyllata) بر برخی شاخص‌‌های خونی و بیوشیمیایی سرم در ماهی جوان کپور معمولی (Cyprinus carpio)

هدف از این پژوهش مقایسه اثر دو ماده بیهوش‌‌کننده اسانس اسطوخودوس (Lavandula  angustifolia) و گل میخک (Eugenia caryophyllata) بر برخی شاخص‌‌های خونی و بیوشیمیایی سرم خون در ماهی جوان کپور معمولی (Cyprinus carpio) بود. بچه‌‌ماهیان کپور معمولی در معرض سه تیمار شامل غلظت‌‌ بهینه بیهوشی اسانس اسطوخودوس (170 میلی‌‌گرم بر لیتر)، میخک (35 میلی‌‌گرم بر لیتر) و تیمار شاهد قرار گرفتند و برخی شاخص‌‌های خونی و بیوشیمیایی سرم ماهیان در معرض غلظت بهینه بیهوشی با اسانس اسطوخودوس و میخک در زمان‌‌های مختلف صفر (بلافاصله)، 3 و 24 ساعت پس از بیهوشی مقایسه گردیدند. نتایج نشان داد در غلظت بهینه اسانس اسطوخودوس و میخک اثر تیمار (ماده بیهوشی) در تمامی شاخص‌‌های خون‌‌شناسی، اثر زمان در شاخص‌های WBC، Hb و شاخص‌‌های MCH، MCHC، اثر متقابل تیمار در زمان، در تمام شاخص‌‌ها به جز Hct و RBC و اثر تیمار، زمان و اثر متقابل تیمار و زمان بر تمام شاخص‌های بیوشیمیایی سرم معنی‌‌دار بود (05/0>p). با گذشت زمان پس از بیهوشی میزان RBC در تیمار شاهد و اسطوخدوس تفاوت معنی‌‌داری نداشت (05/0p). میزان WBC در تمام زمان‌‌ها در تیمار میخک کاهش معنی‌‌داری را نسبت به سایر تیمارها نشان داد (05/0>p). با گذشت زمان در تیمار شاهد کاهش هموگلوبین و در تیمار میخک و اسطوخدوس افزایش هموگلوبین مشاهده شد (05/0>p). در تیمار شاهد با گذر زمان مقدار هماتوکریت افزایش معنی‌‌دار مشاهده شد (05/0>p)، اما در سایر تیمارها تفاوت معنی داری مشاهد نشد (05/0p) و در تیمار میخک و اسطوخدوس پس از یک افزایش در 3 ساعت پس از بیهوشی، کاهش معنی‌‌دار در 24 ساعت مشاهده شد (05/0>p). میزان کورتیزول در 3 ساعت پس از بیهوشی بین تیمار شاهد و میخک تفاوت معنی‌‌دار نداشت (05/0>p). در تمام زمان‌‌ها میزان AST در تیمار شاهد، میزان ALT در تیمار شاهد و میخک، ALP در تیمار میخک بیشتر و میزان LDH در اسطوخدوس کمتر مشاهده شد. در مجموع اگرچه تاثیر اسانس اسطوخودوس بر شاخص‌‌های اندازه‌‌گیری‌‌شده با میخک تفاوت نشان داد، اما می‌‌توان آن را به عنوان ماده جایگزین بومی برای بیهوشی در آبزی‌‌پروری معرفی نمود.